W obliczu narastającego problemu niewypłacania wynagrodzenia podwykonawcom, mimo terminowej realizacji wskazanych inwestycji drogowych, pojawia się konieczność wprowadzenia prawnych instrumentów ochrony podwykonawców, którzy narażeni są na zbyt duże ryzyko. Podwykonawcy, wykonujący pracę na zlecenie głównego wykonawcy często posiadają status małego lub średniego przedsiębiorcy, chociażby z tego powodu ich budżet finansowy w przeciwieństwie do dużych korporacji budowlanych jest znacznie ograniczony.

Od dłuższego czasu trwały prace nad projektem ustawy, dzięki której nastąpi automatyczne przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności gruntów. 10 sierpnia 2018 roku Prezydent podpisał ustawę, zgodnie z którą przekształcenie ma nastąpić z dniem 1 stycznia 2019.

W dniu 25 lipca br. prezydent podpisał nowelizację ustawy o własności lokali. Celem wspomnianej regulacji, która wejdzie w życie w terminie 14 dni od jej ogłoszenia, jest rozwiązanie istniejących od prawie roku problemów związanych z ustanawianiem odrębnej własności samodzielnych lokali.

Dnia 26 czerwca 2018 roku do Sejmu trafił rządowy projekt ustawy o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych i inwestycji towarzyszących, zwanej „specustawą mieszkaniową”. Słowo specustawa nie jest użyte w tym wypadku na wyrost. W przypadku wejścia w życie w obecnym kształcie ustawa ta da szerokie możliwości deweloperom w zakresie rozwijania budownictwa mieszkaniowego i to nawet wbrew treści obowiązujących planów miejscowych, a także z zastosowaniem częściowego wywłaszczenia właścicieli nieruchomości sąsiednich. Projekt specustawy mieszkaniowej w toku prac rządowych uległ znacznym zmianom, jednakże jego zapisy nadal mogą budzić kontrowersje. Projekt ustawy został już uchwalony przez Sejm i przekazany do prac w Senacie.

Z dniem 9 czerwca 2018 weszły w życie nowe przepisy regulujące instytucję hipoteki przymusowej. Zmiana dotyczy dalszego bytu hipoteki przymusowej, ustanowionej jako forma zabezpieczenia powództwa, po uprawomocnieniu się wyroku. W dotychczasowym stanie prawnym hipoteka przymusowa ustanowiona jako zabezpieczenie wygasała w terminie 2 miesięcy po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie sądowe. Nowe przepisy normują możliwość utrzymania takiej hipoteki. Wprowadzone zmiany mają na celu przystosowanie przepisów do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 października 2016 roku (SK 71/13).

Kodeks cywilny nakłada na inwestora solidarną odpowiedzialność wraz z wykonawcą za zapłatę podwykonawcy należnego mu wynagrodzenia. Odpowiedzialność ta jest uzależniona od uprzedniego wyrażenia przez inwestora zgody na wykonywanie takich robót w określonym przez wykonawcę zakresie. Często jednak powstaje pytanie, czy inwestor odpowiada również za wypłatę kar umownych oraz odsetek za opóźnioną wypłatę przez wykonawcę wynagrodzenia, a także czy dotyczy go termin zapłaty wynagrodzenia ustalony w umowie pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą.

Przed zakupem nieruchomości wskazane jest zachowanie wyjątkowej ostrożności. Należy dokładnie sprawdzić stan prawny oraz faktyczny nieruchomości. Szczególnej uwagi wymaga nabycie nieruchomości inwestycyjnej, na przykład w celu rozpoczęcia albo powiększenia już istniejącego biznesu. Z tej perspektywy bardzo dokładnie trzeba przyjrzeć się uwarunkowaniom administracyjnoprawnym nieruchomości oraz jej otoczenia. Proces budowlany, którego przedmiotem ma być nabyta nieruchomość, rządzi się bowiem niezwykle rozbudowaną i niekiedy skomplikowaną regulacją prawną. Przed nabyciem nieruchomości na cele inwestycyjne warto poświęcić czas i środki finansowe na badanie prawne, aby inwestycja była opłacalna.

Umowa o roboty budowlane zawierana jest pomiędzy inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą). Uczestnikami procesu inwestycyjnego są jednak bardzo często podwykonawcy, z którymi inwestora nie łączy bezpośredni stosunek umowny. To generalny wykonawca podpisuje umowy podwykonawcze i on w pierwszej kolejności odpowiedzialny jest za rozliczenie się z podwykonawcami. Nierozliczenie się przez generalnego wykonawcę z podwykonawcami robót budowalnych może mieć natomiast brzemienne skutki dla inwestora, który odpowiedzialny jest solidarnie z wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia na rzecz podwykonawców. Inwestor, który zapłacił wynagrodzenie generalnemu wykonawcy a następnie podwykonawcom jest z oczywistych względów poszkodowany. Z chwilą zapłaty wynagrodzenia podwykonawcom inwestor może jednak zgłosić się z roszczeniem regresowym w stosunku do generalnego wykonawcy.

Postanowienia umowy o roboty budowlane regulujące wynagrodzenie z oczywistych względów należą do najistotniejszych postanowień całej umowy. Ogólnie w robotach budowlanych przyjmuje się dwa modele wynagrodzenia – kosztorysowe albo ryczałtowe. Wynagrodzenie ryczałtowe jest szczególnie pożądane i atrakcyjne z perspektywy inwestora, który w ten sposób może z góry przewidzieć koszty inwestycji. Nie zawsze jednak ryczałt chroni inwestora przed nieplanowanymi wydatkami. Przy zastrzeganiu takiego rodzaju wynagrodzenia należy zachować określone zasady, które zminimalizują ryzyko wystąpienia przez wykonawcę z dodatkowymi roszczeniami, wykraczającymi ponad ustalony ryczałt.

Przepisy kodeksu cywilnego o robotach budowlanych nie regulują kwestii odstąpienia od umowy. Odpowiednie zastosowanie do odstąpienia od umowy o roboty budowlane znajdują zatem przepisy o umowie o dzieło i przepisy ogólne kodeksu cywilnego. Ich analiza pozwala stwierdzić, że ustawodawca dopuścił możliwość odstąpienia od umowy w części co do tych zobowiązań, które mają charakter podzielny. Należy zatem rozważyć, czy przedmiot umowy o roboty budowlane ma charakter podzielny, a tym samym, czy możliwe jest odstąpienie od niej w części.